گندم گیاهی است یک‌ ساله از خانواده گندمیان یا گرامینه که درحدود 6000 گونه از آن وجود دارد و به جرأت می‌توان گفت مهم‌ترین غله یا به‌عبارتی مهمترین گیاه زراعی است که در دنیا کاشته می‌شود. از گندم در تهیه آرد برای نان، ماکارونی، کیک و شیرینی و .... استفاده می‌شود.

سطح زیرکشت گندم در دنیا بیش از 240 میلیون هکتار است که از این مقدار سهم ایران 5.6 میلیون هکتار است. این مقدار که در سال‌های مختلف براساس میزان بارندگی، شرایط اقتصادی و... تغییر می‌کند ایران را در جایگاه یازدهم دنیا قرارمی‌دهد.

میزان تولید سالانه گندم در ایران متغیر است ولی میانگین آن در هفت سال بین 2010 تا 2016 در حدود 10 میلیون تن بوده‌است. این میزان در برخی سال‌ها به 14 میلیون تن هم رسیده و برای نیاز کشور کافی بوده‌است. با این حال، در بیشتر سال‌ها به دلیل خشکسالی‌ها میزانی گندم به کشور وارد شده‌است. این مطلب به خوبی روشن می‌کند شرایط آب‌وهوایی به شدت بر میزان تولید گندم در کشور ما تاثیر می‌گذارد و ما را از این جهت همواره بر روی لبه تیغ نگه‌داشته‌است. چرایی این مطلب را در ادامه بررسی می‌کنیم.

ایران شانزدهمین تولید‌کننده گندم در دنیا محسوب‌ می‌شود. در میان کشور‌هایی که در رتبه‌های بالاتر از ما قراردارند انگلستان، آرژانتین، آلمان، فرانسه سطح زیرکشتی کمتر از ما دارند. این امر به وضوح اختلاف عملکرد در واحد سطح بین کشور ما و آنها را نشان‌می‌دهد.  این رقم در انگلستان 8 تن در هکتار و در ایران 3-2 تن در هکتار می‌باشد. این رقم عددی است که از میانگین عملکرد کشت دیم و آبی به دست‌آمده‌است و ایران را در مقام نود و یکم دنیا از جهت عملکرد قرارداده‌است. براساس آمار جهاد کشاورزی در حدود 70 درصد سطح زیرکشت محصولات زراعی به غلات اختصاص دارد که 70 درصد آن متعلق به گندم است و بیش از 64 درصد از آن به کشت دیم گندم اختصاص‌دارد. عملکرد کشت دیم 1.5 و کشت آبی 4.2 تن در هکتار می‌باشد.

امروزه، برکسی پوشیده نیست که افزایش تولید گندم از طریق افزایش سطح زیرکشت یک راه‌حل مقطعی و- با توجه به شرایط اقلیمی کشور- نامناسب است. امید است در آینده با استفاده از ارقام اصلاح شده و پرمحصول، ترویج ‌و توسعه مصرف کود‌های مناسب، مبارزه اصولی با علف‌های هرز و آفات، استفاده از تکنولوژی در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت میزان عملکرد در واحد سطح را افزایش داده و ضمن تامین نیاز گندم کشور، از سطح زیرکشت آن کاسته و به سطح زیرکشت سایر گیاهان زراعی و صنعتی بیافزاییم و کشور را از واردات آنها بی‌نیاز سازیم.

منابع:

1. سازمان خوار و بار جهانی
2. آمارنامه جهاد کشاورزی