کنترل بیولوژیک در ایران سابقه طولانی دارد و رو به پیشرفت است ولی موانع زیادی بر سر راه آن قرار دارد.

استفاده از راه های غیر شیمیایی برای کنترل آفات  به عنوان راه حلی کمکی برای کاهش مضرات سموم شیمیایی و توسعه کشاورزی پایدار مدتهای زیادی است که مطرح شده و کاربرد آن در مدیریت تلفیقی آفات توصیه می شود. این راه حل ها معمولا بسیار علمی هستند و بر اساس شناخت بیشتر و دقیق تر بیولوژی و اتولوژی آفات و سایر موجودات طراحی می شوند.

به طور کلی می توان کنترل غیر شیمیایی آفات را در دو بخش تقسیم بندی کرد. 1- روش هایی که مستقیماً از یک موجود زنده برای کنترل یک موجود زنده دیگر استفاده می شود و به آن کنترل بیولوژیک آفات گفته می شود. موجودات مورد استفاده در طبقه بندی دیگری به دو دسته عوامل کنترل کننده درشت و ریز ( ماکرو و میکرو) تقسیم می شوند. استفاده از زنبور تریکوگراما برای کنترل آفات پروانه ای مثالی از استفاده عوامل کنترل بیولوژیک ماکرو می باشد. 2- روش هایی که با استفاده از مواد بی جان و به کار گیری یکی از ویژگی های آفت مورد نظر اقدام به کنترل آن می گردد.  برای مثال، کارت های رنگی چسبدار که به دلیل ویژگی جذب حشرات به طیف های مشخصی از نور مرئی ساخته شده اند. همچنین است استفاده از فرومون های جنسی یا غذایی برای جلب و به دام انداختن آفات.

این روش ها نه تنها برای حفظ محصولات کشاورزی بلکه برای گیاهان جنگلی که در آنجا استفاده از سموم شیمیایی مساوی است با آسیب مستقیم به محیط زیست و اکوسیستم قابل استفاده هستند.

استفاده از این روش در ایران سابقه ای طولانی دارد. ایران در سال 1335 به عضویت سازمان بین المللی کنترل بیولوژیک درآمده است. از آن زمان با توجه به اختلاف نسبتا زیاد سطح تکنولوژی و دانش  در کشاورزی روند کاربرد عوامل کنترل بیولوژیک و مواد غیر شیمیایی به کندی پیش رفته است. عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی موانع دیگری بر سر راه توسعه مصرف این روش ها در ایران بوده اند. 

امروزه در دنیا نه تنها از موجودات زنده برای کنترل حشرات آفت و بیماری ها استفاده می شود بلکه از آنها در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی نیز استفاده می شود.  کاربرد زنبور های بامبل برای کمک به گرده افشانی در گلخانه ها و باغات ، استفاده از باکتری باسیلوس سابتیلیس در خاک و استفاده از کرم خاکی برای تهیه ورمی کمپوست مثال هایی از کاربرد موجودات زنده در سایر زمینه ها است. 

لازم به توضیح نیست که استفاده از این روش ها ضمن کنترل آفات به شکلی موثر و کمک به افزایش عملکرد و کیفیت، سلامتی محصولات تولیدی را نیز تضمین می کند.  محصولات کشاورزی ای که حاوی سموم شیمیایی کمتری باشند، امکان صادرات پیدا می کنند و این خود یعنی کمک به اقتصاد کشور.

بدیهی است استفاده و رواج چنین ابزار هایی نیاز به آموزش در سطح کلان و خرد و فراهم آوری زمینه آن دارد. امیدواریم در سال های آتی کارشناسان مرتبط نسبت به افزایش دانش و کشاورزان در افزایش اعتماد خود به کارشناسان اهتمام ورزند تا استفاده از طبیعت به نحو مطلوب و موثری محقق شود.

# تفکر برای کشاورزی، برای ایران

# آموزش برای کشاورزی، برای ایران